La Araucanía PUBLICADO EL 24 JUNIO, 2016 Az-zewman “we txipan antü” pegelgealu wenukunuw-we mew perkenko ka kallfürügi

Tati ayekantxawün tukuney ül, gütxam-ül ka purun, ka fey Colelo Identidad Mapuche egu Juanjo Montecinos ñi az-zewmael, ka tati kümelkununelu fey ta Jovanni Novoa .

Perkenko ka Kallfürügi mew tufachi fierne antü epu mari meli konchi küyen ka zafazu antü epu mari kechu konchi küyen wiñol txipantu txawün mülealu, kiñe afmatufalchi az-zewman txawülnelu wenukunuw-we mew epu mari ayekafe. Feyta “We txipan antü” pigey ti awkiñ-ültun, ka ti Colelo Identidad Mapuche ka Juanjo Montecinos ñi az-zewmael ka Jovanni Novoa ñi kümelkununelu, fey tukunelu purun, ül-gütxam ka ül, tukunelu kuifituke txokinche ayekafe ñi uchuke ayekafe ka. Feytüfachi txawün amulney ti txokiñche itxofillke az-mogen che ka itxofillke ayekafe rulpanegelu ti txokinche itxfillke mapukeche mew ka municipalidad mew ka ti pichiketu txokinche az-mogen che mew.

Tati az-zewman ta niey piamtun-ül mari kiñe ül tukuney ñi ayekafe ñi zewmael ka kümelkununelu ti üytun ayekafe angolche Jovanni Novoa, fey tañi rüpütunmu pepi txür rupakeigu ti wenukunuw-we mew ka ñi echelawkiñgekelu Inti Illimani ka Elizabeth Morris egu. Ka ti Rubén Cifuentes ñi ül-gütxam egün nüwnüwküley ti fillke ül egün ti az-zewman mew.

Tati wünelelu ti txokinche itxofillke az-mogen che mew, Pedro Mariman, feypintukuy ñi tutegenmu tañi pelmu fillke ayekafe mülelu tüfachi txokiñ mapu mew tañi nienmu ñi ayiwpepilüwün tañi zewmayeal tüfachi az-zewman mew. “Tüfachi antu mew rüme fanentuney ti pu fillke mapukeche ka tati chumechi ñi pefiel ti pu mapuche lof ti mogen ka tañi rümtu nüwkülen ti mapu egu ka tati itxokom wallontu mapu egu. Fey femechimu , fentepun kümey tañi rulpanegen tati az-aztuwel ñi zoy kimelgeal famechi zugu mew, ka femechimu tati faw mapu müleyechi pu che ka wallkepüle mapu kimnegenunmu tati mapuche ñi az-mogen fey tañi pepi fullkonalegün tachi zugu mew, tati feychi zugun mew kom püle rulgepakelu fey tati az-aztuwel, arte pigelu”

Fey chumechi ñi llitun tüfachi az-zewman, tati ülkantufe Juanjo Montecinos ta feypi “Colelo inchiw yeneyu pütxüñma ayekanzugu mew, fey txür pürakeyu fill pürakunuw-we mew pütxükentu mew, 2014 txipantu magelgeyu tayu koneltual taufachi wiñol  fey zewmayu tüfachi az-zewmanfey küme txipay. Ka fey tüfachi txipantu ayiyu tayu wiñofemal mülenuluam famekechi az-zewman fantepu. Fey küzawiyu ka txürümal zugu kake ayekafeke inchiñ, kiñeketu ka fey Jovanni Novoa ka tati Txokiñche itxofillke az-mogen che llowüñmaeyiñmu taiñ zugu. Rüme ayüfali tañi pepi pegelmeafiel Kallfürügi ka Perkenko, tüfachi we txipan antü küpalney ta fün, tañi famnel ta kiñelüwün ka feyentuneyiñ tañi pefalfiel feychi pagkoeluwtun ayekan-ülzugu mew, feytachi piwkeyenefielmu tüfachi mapu ti pu mapuche ka inche, rüftu inanienmu feychi kizu tañi feyentun ka kizu tañi feychi az-mogen mew”.

Ka fey ka ti ayekafe Colelo Identidad Mapuche feypi “ tüfachi zugu, ka tüfachi küzaw mülefuy tañi zoy txemafel tüfachi mapu mew, ka fey retüfachi txawün mu müten-nufel müleafulu, kom txipantufel may tati tañi ka-a afüll nieafel tüfachi mapu, femechimu tañi pegelelgeal tüfachi mapu ka wallkepüle mapu tañi afmatufalgen chi zugu mülelu ta faw ka”

“rume azi tüfachi az-zewman tañi tukunenmu ti püllü zugu, ayekan-ülzugu ka epurumetu kimeltun zugu feymu ta fillke che mu ta llowgefuy tüfachi küme nor zugu, rüf zugu ka küme azelkan-zugu. Re mañüman müten tati ñuke mapu tañi pepi newentunmu tañi zoy entual az-zewman, tüfachi az-zewman “we txipan antü” pieglu, mogeltuafy tüfachi mapu, tañi kañpüle azkintugeal ti zugu, fey mañümkülen tañi konkülenmu tüfachi küme rakizuam mew fey ta fantepu petu wechuy. Kümeke fün ta wülneay taiñ pu weketxem küpalelu mew, fey ta zoy küme zugu”, feypi ti Colelo.

Tati az-zewman pefal-gealu tati az-mogen che ñi ruka mew Perkenko mülelu epu mari xoy nar antü mew tüfachi  epu mari meli konchi kunio küyen, ka fey Kallfürügi mew tüfachi  epu mari kechu konchi kunio küyen ka fey mari ailla ka kiñe ragiñ xoy nar antü tati awkantuwe ruka mew müelu feichi Komuna. Fey re konalu che, kullinualu.